Abat Preng Doçi meshtari që ndriçoi kombin dhe gjuhën shqipe

Ne ju prezantojmë ciklin më të ri të shkrimeve në Young Conservativ: “Gjurmëtarët” një hapësirë ku historia dhe frymëzimi takohen. Këtu do të gjeni njerëz që kanë jetuar dhe ende jetojnë, por që kanë lënë gjurmë të pashlyeshme në shoqërinë shqiptare. Këta janë figura model, që me veprat, guximin dhe përkushtimin e tyre u bënë inspirim për breza. Ata janë VIP jo për famën e tyre, por për ndryshimin që sollën në jetën e njerëzve dhe në zhvillimin e vendit. “Gjurmëtarët” nuk janë thjesht histori të së kaluarës ata janë udhërrëfyes për të sotmen dhe të nesërmen, shembuj që tregojnë se me vizion, punë dhe pasion mund të lërë gjurmë të thella. Në këtë cikël do të lexoni rrëfime, thënie, citate dhe ngjarje nga jeta e njerëzve që e meritojnë të quhen pjesë e përjetësisë së shoqërisë shqiptare. Do të gjeni të njohur në histori, por edhe ata që janë të vegjël në emër, por me vepër të madhe  njerëz që frymëzojnë dhe që nuk harrohen kurrë.

Në historinë e kombit shqiptar, pak figura qëndrojnë me aq madhështi sa Abat Preng Doçi, njeriu që i dha gjuhës shqipe një formë, një alfabet, dhe përmes tij  një shpirt kombëtar. Ai nuk ishte thjesht një meshtar i përkushtuar, por një arkitekt i fjalës shqipe, një vizionar që kuptoi se pa gjuhë nuk ka atdhe, dhe pa dritë nuk ka liri. Preng Doçi lindi më 25 shkurt 1846 në fshatin Bulgër, pranë Lezhës. Qysh në moshë të re, ai tregoi etje për dije dhe u dërgua për të studiuar në Seminarin Papnor të Shkodrës, ku u dallua për mendje të mprehtë dhe shpirt të urtë. Studimet e larta i vazhdoi në Romë, në Kolegjën e Propaganda Fides, duke u përgatitur për një jetë në shërbim të Zotit dhe kombit. Pas shugurimit meshtar, Doçi u kthye në Shqipëri për të shërbyer në dioqezën e Shkodrës dhe më vonë në Mirditë. Ai kuptoi se përveç përhapjes së fesë, detyra e tij ishte të ndriçonte edhe mendjen e popullit. Në kohë kur shkolla shqipe ndalohej, ai punoi për hapjen e shkollave në gjuhën amtare dhe përkthimin e librave të parë fetarë në shqip. Në vitin 1888, me dekret papnor, ai u emërua Abat i Abacisë së Oroshit, duke u bërë udhëheqës shpirtëror dhe moral i Mirditës. Oroshi, nën drejtimin e tij, u kthye në qendër të arsimit dhe kulturës shqiptare Preng Doçi nuk mund të qëndronte i heshtur përballë robërisë osmane. Në vitet 1876–1877, ai mori pjesë në organizimin e Kryengritjes së Mirditës, një përpjekje e guximshme për të mbrojtur lirinë dhe dinjitetin e popullit shqiptar. Për këtë veprim, u arrestua dhe u dërgua në Stamboll, ku qëndroi për disa vite në internim. Pas lirimit, qëndroi në mërgim në vende të ndryshme, përfshirë edhe Amerikën e Veriut – duke u bërë, sipas disa burimeve, shqiptari i parë që vizitoi kontinentin amerikan. Në vitin 1888, Papa Leon XIII i dha leje të kthehej në atdhe, ku rifilloi menjëherë punën për rindërtimin e jetës shpirtërore dhe kulturore të Mirditës. Në vitin 1899, në Shkodër, Preng Doçi themeloi “Shoqninë e Bashkimit”, një organizatë kulturore me qëllim përhapjen e gjuhës dhe arsimit shqiptar. Ajo krijoi një alfabet të ri shqiptar, të njohur si Alfabeti i Bashkimit, i cili u përdor gjerësisht në botimet e para shqipe dhe ndikoi në formimin e alfabetit të sotëm. Ky alfabet, i ndërtuar mbi bazën e shkronjave latine, u bë dritarja nga ku shqiptarët panë për herë të parë gjuhën e tyre të shkruar bukur, pastër dhe me dinjitet. Ishte momenti kur fjala shqipe mori trupin e saj dhe ky trup ishte dhuratë e Abat Preng Doçit. Shoqnia botoi libra, revista dhe materiale edukative që forcuan ndjenjën kombëtare në Veri. Përmes saj, Doçi bashkoi klerikë, mësues dhe atdhetarë që punuan në heshtje për t’i dhënë popullit dritën e dijes. Abati i Mirditës ishte shumë më tepër se një prift. Ai ishte organizator, diplomat dhe strateg. Në një kohë kur Shqipëria nuk kishte shtet, Doçi përfaqësonte një pushtet moral që i mbante njerëzit të bashkuar. Edith Durham, udhëtarja e njohur britanike, e quajti “truri dhe figura qendrore e Mirditës”, duke vlerësuar ndikimin e tij në jetën politike dhe shoqërore të krahinës. Abat Preng Doçi ndërroi jetë më 22 shkurt 1917, pas gati gjysmë shekulli shërbimi ndaj fesë dhe kombit. Ai u varros në Abacinë e Oroshit, aty ku kishte ndërtuar dhe udhëhequr me devocion. Sot, reliket e tij, dokumentet dhe fotografitë ruhen me kujdes nga familjarë dhe studiues, si dëshmi e një jete të shenjtëruar për kombin. Figura e tij mbetet e rrallë në historinë tonë, sepse bashkoi tri shtylla të forta: besimin, dijen dhe atdhedashurinë. Ai i dha Kishës shqiptare dinjitet, gjuhës shqiptare zë, dhe Mirditës krenari. Në çdo libër, në çdo shkrim për Rilindjen Kombëtare, emri i Abat Preng Doçit duhet të zërë vendin që meriton  si një nga themeluesit e ndërgjegjes kombëtare shqiptare.