E ardhmja e vajzave në zonat rurale të Shqipërisë

A keni parë ndonjëherë sytë e një vajze në një fshat të harruar të Shqipërisë? Jo, nuk flas për ato foto të bukura që politikanët përdorin në fushata, kur ulen në ndonjë kasolle e i japin bukë një fëmije, për të bërë lajme. Flas për sytë e një vajze që zgjohet çdo mëngjes përpara se të agojë, që mbledh ujë në kovat e rënda, që shkon në arë dhe pastaj kthehet të kujdeset për vëllezërit e vegjël. Një vajzë që mbase ka një fletore të grisur diku, ku ka shkruar një ëndërr të vogël: të bëhet mjeke, të largohet nga fshati, të ketë një jetë ndryshe.
Por kush e lejon? Kush e dëgjon? Kush e merr seriozisht? Në shumicën e rasteve, askush. Në fshat, ajo nuk është vajzë me ëndrra. Ajo është një krah pune. Ajo është një nuse e ardhshme. Ajo është një emër i shkruar në listën e një martese të paracaktuar. Dhe në momentin që ajo guxon të thotë “dua të studioj”, një mijë zëra e mbysin: “Kështu nuk bëhet.” “Ç’ne që të shkosh në qytet?” “Do na mbetesh pa burrë.”
E pyes veten, dhe ju pyes edhe ju: kush e shpiku këtë rregull mizor? Kush tha se një vajzë duhet të jetë thjesht shërbyese e fatit të të tjerëve? A nuk është ajo një qenie njerëzore me të njëjtën të drejtë për të ëndërruar si çdo djalë? Dhe nëse ne, shoqëria, vazhdojmë të heshtim, a nuk jemi bashkëfajtorë në këtë krim të heshtur?
Ka nga ata që thonë se gjërat kanë ndryshuar, se jemi në shekullin XXI, se ka shkolla, ka internet, ka mundësi. Po, ka. Por mundësitë nuk ekzistojnë nëse nuk mund t’i prekësh. Ç’vlerë ka një shkollë në qytet, kur rruga deri atje është e mbushur me pengesa ekonomike, sociale dhe morale? Ç’vlerë ka interneti, kur një vajzë nuk lejohet të ketë telefon pa u gjykuar?
E ardhmja e këtyre vajzave është më shumë sesa një histori individuale. Është testi i së ardhmes së vetë Shqipërisë. Sepse një shoqëri që nuk u jep vajzave në fshat mundësinë për të fluturuar, është një shoqëri që vetë pret krahët e saj. Dhe nëse sot ne e pranojmë këtë padrejtësi, nesër nuk kemi të drejtë të qajmë pse mbetemi prapa, pse na ikin njerëzit, pse nuk përparojmë.
Prandaj unë them: mjaft me justifikime. Mjaft me heshtje. Është koha të shohim drejt në sy vajzën e fshatit dhe të kuptojmë se e ardhmja e saj është edhe e ardhmja jonë. Dhe nëse ajo mbetet e burgosur, atëherë të gjithë ne jemi të burgosur.

Marte Macaj